- Nếu vật chuyển động ngược dòng thì có lực cản của dòng nước; nếu chuyển động xuôi dòng thì có thêm vận tốc dòng nước.
- Một số công thức cần nhớ:
1) Vận tốc xuôi dòng = vận tốc thực của vật + vận tốc dòng nước.
2) Vận tốc ngược dòng = vận tốc thực của vật - vận tốc dòng nước.
3) Vận tốc thực của vật = (vận tốc xuôi dòng + vận tốc ngược dòng) : 2.
4) Vận tốc dòng nước = (vận tốc xuôi dòng - vận tốc ngược dòng) : 2.
5) Vận tốc xuôi dòng - vận tốc ngược dòng = vận tốc dòng nước x 2.
Chú ý:
Bài toán có cây bèo, khúc gỗ hay một vật trôi trên dòng nước thì vận tốc của vật chính bằng vận tốc dòng nước.
Ví dụ 1: Vận tốc ca nô khi nước lặng là 25 km/giờ. Vận tốc dòng nước là 3 km/giờ. Tính:
a) Vận tốc của ca nô khi đi xuôi dòng.
b) Vận tốc của ca nô khi đi ngược dòng.
Lời giải:
a) Vận tốc của ca nô khi đi xuôi dòng là:
`25 + 3 = 28` (km/giờ)
b) Vận tốc của ca nô khi đi xuôi dòng là:
`25 - 3 = 22` (km/giờ)
Đáp số: a) 28 km/giờ;
b) 22 km/giờ.
Ví dụ 2: Một ca nô đi từ bến sông A đến bến sông B hết 8 giờ và ngược dòng từ B về A hết 12 giờ. Biết vận tốc dòng nước chảy là 50 m/phút. Tính:
a)Vận tốc ngược dòng của ca nô đó.
b)Khoảng cách từ bến A đến bến B.
c)Vận tốc thực của ca nô
Lời giải:
Đổi đơn vị: 50m/phút = 3 km/giờ
Tỉ số thời gian xuôi dòng và thời gian ngược dòng là:
`8/12 = 2/3`
Trên cùng một quãng đường, vận tốc và thời gian tỉ lệ nghịch nên tỉ số vận tốc xuôi dòng và vận tốc ngược dòng là `3/2`
Hiệu vận tốc xuôi dòng và vận tốc ngược dòng là:
`3 xx 2 = 6` (km/giờ)
Ta có sơ đồ:
Giá trị 1 phần là:
`6 : (3-2) = 6` (km/giờ)
Vận tốc ngược dòng là:
`6 xx 2 = 12` (km/giờ)
Khoảng cách từ bến A đến bến B là:
`12 xx 12 = 144` (km)
Vận tốc thực của ca nô là:
`12 + 3 = 15` (km/giờ)
Đáp số: a) 12 km/giờ
b) 144 km
c) 15 km/giờ