Bài 1: Mô tả và biểu diễn dữ liệu trên các bảng, biểu đồ

1. Biểu diễn dữ liệu trên bảng thống kê, biểu đồ tranh

- Để biểu diễn dữ liệu trên bảng thống kê, ta có thể làm như sau:

Bước `1`: Các đối tượng thống kê lần lượt được biểu diễn ở cột đầu tiên, trong khi các tiêu chí thống kê lần lượt được biểu diễn ở dòng đầu tiên hoặc ngược lại.

Bước `2`: Các số liệu thống kê theo tiêu chí của mỗi đối tượng thống kê lần lượt được biểu diễn ở dòng (hoặc cột) tương ứng.

- Để biểu diễn dữ liệu trên biểu đồ tranh, ta có thể làm như sau:

Bước `1`: Các đối tượng thống kê được biểu diễn ở cột đầu tiên của bảng thống kê

Bước `2`: Chọn biểu tượng để biểu diễn số liệu thống kê. Các biểu tượng đó được trình bày ở dòng cuối cùng trong bảng thống kê

Bước `3`: Số liệu thống kê theo tiêu chí của mỗi đối tượng thống kê được biểu diễn bằng các biểu tượng ở dòng tương ứng trong bảng thống kê.

2. Biểu diễn dữ liệu trên biểu đồ cột, biểu đồ cột kép

- Để biểu diễn dữ liệu trên biểu đồ cột, ta có thể làm như sau:

Bước `1`: Vẽ hai trục vuông góc với nhau

+ Trên trục nằm ngang: biểu diễn các đối tượng thống kê

+ Trên trục thẳng đứng: xác định độ dài đơn vị để biểu diễn số liệu thống kê và cần chọn độ dài đơn vị thích hợp với số liệu

Bước `2`: Tại vị trí các đối tượng thống kê trên trục nằm ngang, vẽ những cột hình chữ nhật: cách đều nhau; có cùng chiều rộng; có chiều cao thể hiện số liệu thống kê theo tiêu chí của mỗi đối tượng thống kê.

Bước `3`: Hoàn thiện biểu đồ: ghi tên các trục và ghi số liệu tương ứng trên mỗi cột (nếu cần)

- Nhận xét:

Cách vẽ biểu đồ cột kép tương tự như cách vẽ biểu đồ cột. Nhưng tại vị trí ghi mỗi đối tượng trên trục ngang, ta vẽ hai cột sát nhau thể hiện hai loại số liệu của đối tượng đó. Các cột thể hiện số liệu theo cùng một tiêu chí thống kê của các đối tượng thường được tô cùng mau để thuận tiện cho việc đọc biểu đồ.

3. Biểu diễn dữ liệu trên biểu đồ đoạn thẳng

- Để biểu diễn dữ liệu trên biểu đồ cột, ta có thể làm như sau:

Bước `1`: Vẽ hai trục vuông góc với nhau tại điểm `O`

+ Trên trục nằm ngang: mỗi đối tượng thống kê được đánh dấu bằng một điểm và các điểm này thường được vẽ cách đều nhau.

+ Trên trục thẳng đứng: xác định độ dài đơn vị để biểu diễn số liệu thống kê và cần chọn độ dài đơn vị thích hợp với số liệu, đánh dấu điểm theo tiêu chí của đối tượng thống kê tương ứng.

Bước `2`: Với mỗi đối tượng thống kê, ta tiếp tục:

 + Xác định điểm `A` đánh dấu số liệu thống kê trên trục thẳng đứng của đối tượng thống kê đó.

+ Kẻ bằng nét đứt một đoạn thẳng có độ dài bằng `OA`, vuông góc với trục nằm ngang và đi qua điểm đánh dấu đối tượng thống kê đó trên trục nằm ngang. Đầu mút trên của đoạn thẳng đó là điểm mốc của đối tượng thống kê.

Bước `3`: Vẽ đường gấp khúc gồm các đoạn thẳng nối liền liên tiếp các điểm mốc

Bước `4`: Hoàn thiện biểu đồ: ghi tên các trục và ghi số liệu tương ứng trên mỗi điểm mốc (nếu cần).

- Nhận xét:

Để biểu diễn sự thay đổi số liệu của các đối tượng thống kê theo thời gian, ta thường dùng biểu đồ đoạn thẳng.

4. Biểu diễn dữ liệu trên biểu đồ hình quạt tròn

- Để vẽ biểu đồ hình quạt tròn biểu diễn các số liệu thống kê tính theo tỉ số phần trăm, ta có thể làm như sau:

Bước `1`: Vẽ đường tròn tâm `O` bán kính `R`

Bước `2`: Chuyển đổi số liệu của một đối tượng thống kê (tính theo tỉ số phần trăm) về số đo cung tương ứng với đối tượng thống kê đó (tính theo độ) dựa trên nguyên tắc sau: `x%` tương ứng với `x%.360^@`

Các số đo cung tương ứng với các đối tượng thống kê được cho ở bảng sau:

Chú ý: `n_1 + n_2 + ... + n_k = 360^@`

Bước 3: + Vẽ tia gốc `OA` theo phương thẳng đứng

              + Căn cứ vào bảng trên, sử dụng thước thẳng và thước đo độ, vẽ theo chiều quay của kim đồng hồ các cung `A A_1, A_1 A_2,..., A_(k-2) A_(k-1)` lần lượt có số đo là `n_1, n_2, ..., n_(k-1)`. Khi đói cung `A_(k-1) A` có số đo là: `360^@ - (n_1 + n_2 + ... + n_(k-1)) = n_k)`.

Bước `4`: Hoàn thiện biểu đồ: ghi tên đối tượng thống kê vào hình quạt tương ứng; ghi số liệu tương ứng trên mỗi hình quạt, các hình quạt được tô màu khác nhau (nếu cần) và xóa đi những thông tin không cần thiết trong biểu đồ.